19 kwietnia 1943 r. warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstańcy nie mogli mieć nadziei na zwycięstwo. Kierowała nimi chęć odwetu na Niemcach, zadania wrogowi możliwie wysokich strat, a przede wszystkim wybierali śmierć z bronią w ręku. Powstanie kwietniowe było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie.
Zaledwie kilkudziesięciu powstańcom udało się wydostać kanałami i podziemnymi tunelami z płonącego getta. Większość z nich zginęła następnie w wyniku denuncjacji, część w walkach partyzanckich, niektórzy wzięli udział w powstaniu warszawskim w 1944 r. Jednak walki pojedynczych grup powstańczych trwały dalej, aż do 16 maja. Tego dnia wieczorem na znak zwycięstwa Niemcy wysadzili w powietrze znajdującą się poza terenem getta szczątkowego Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie. Po powstaniu Niemcy zrównali teren getta z ziemią.
Towarzyszący tej rocznicy symbol żonkila związany jest z ocalałym z powstania ostatnim przywódcą Żydowskiej Organizacji Bojowej Markiem Edelmanem. Przez lata pielęgnował on pamięć o wydarzeniach z 1943 roku. W każdą rocznicę powstania pod Pomnikiem Bohaterów Getta zjawiał się z żółtymi kwiatami. Tradycja ta jest kontynuowana poprzez Akcję Żonkile. Każdej edycji przyświeca ciągle ten sam cel – pamięć o uczestnikach tamtych wydarzeń, którzy przez blisko miesiąc prowadzili nierówny bój z wojskami niemieckimi.